Από: Δημήτρης Κουμαρέλας
Στο άρθρο «Information and Communication Technologies (ICT) in Biology Teaching in Slovenian Secondary Schools», που γράφτηκε το 2009 και δημοσιεύτηκε το 2010, οι Andrej Šorgo ( University of Maribor), Tatjana Verčkovnik και Slavko Kocijančič (University of Ljubljana) θέτουν τα εξής ερευνητικά ερωτήματα:
- Με ποιον τρόπο οι καθηγητές βιολογίας των σχολείων της Σλοβενίας εντάσσουν στη διδασκαλία της Βιολογίας τους υπολογιστές και γενικότερα τις νέες τεχνολογίες; Ποια είναι τα εμπόδια στη χρήση των νέων τεχνολογιών στη διδασκαλία της Βιολογίας;
- Η μη χρήση των νέων τεχνολογιών στη διδασκαλία της βιολογίας αποτελεί εξαίρεση ή μήπως αντικατοπτρίζει μια γενικότερη στάση άρνησης απέναντι στις νέες τεχνολογίες από τους καθηγητές βιολογίας;
Αφορμή για τη συγκεκριμένη έρευνα στάθηκε το γεγονός ότι παρόλο που μεταξύ των ετών 2001-2004 τα 2/3 των γυμνασίων και λυκείων της Σλοβενίας παρέλαβαν από το Υπουργείο έναν πλήρη εξοπλισμό με υπολογιστές πλήρως επανδρωμένους με προγράμματα για τη διδασκαλία φυσικής, χημείας και βιολογίας, μόνο μια ισχνή μειοψηφία καθηγητών βιολογίας τους χρησιμοποίησε πραγματικά.
Για τους ίδιους τους ερευνητές, η χρήση νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση είναι κομβικής σημασίας για δύο λόγους. Κατά πρώτον η ανάπτυξη των ικανοτήτων των μαθητών πάνω στη χρήση των νέων τεχνολογιών είναι απαραίτητη προκειμένου να ζήσουν και να εργαστούν αποτελεσματικά σε μια κοινωνία που πλέον απαιτεί αυτές τις γνώσεις και δεξιότητες (τεχνολογικός εγγραμματισμός). Κατά δεύτερον η χρήση των νέων τεχνολογιών αναβαθμίζει την ίδια την εκπαιδευτική διαδικασία καθιστώντας το μάθημα πιο ενδιαφέρον και κυρίως πιο αποτελεσματικό.
Επειδή οι εφαρμογές των υπολογιστών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη εκπαίδευση είναι πάρα πολλές και ποικίλες, οι ερευνητές τις κατατάσσουν σε δυο κατηγορίες: Στην πρώτη κατηγορία περιλαμβάνονται εφαρμογές όπως το γράψιμο κειμένου σε Word, η αναζήτηση πληροφοριών στο internet, η χρήση του e mail και οι παρουσιάσεις τύπου Powerppoint. Η μη χρήση αυτών των εφαρμογών από τον καθηγητή δεν έχει και πολύ μεγάλη σημασία για τους μαθητές, αφού μπορούν να τις χρησιμοποιήσουν είτε σε άλλα μαθήματα είτε μόνοι τους στο σπίτι.
Στη δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνονται εφαρμογές που έχουν σχεδιαστεί και εξελιχθεί με σκοπό την αποκλειστική χρήση τους στο μάθημα της βιολογίας όπως εικονικά εργαστήρια, εικονικές ανατομίες, προσομοιώσεις, πραγματικά εργαστήρια που απαιτούν χρήση λογισμικού κλπ. Σε αυτήν την περίπτωση αν ο εκπαιδευτικός δεν κάνει χρήση των εφαρμογών, οι μαθητές δεν θα μπορέσουν να χρησιμοποιήσουν σε άλλο μάθημα ή μόνοι τους αυτές τις εφαρμογές.
Μέθοδολογία έρευνας:
Η συγκεκριμένη έρευνα βασίστηκε στην υπόθεση ότι ο μη επαρκής εξοπλισμός των σχολείων σε υπολογιστές δεν είναι ο μοναδικός λόγος της μη χρήσης νέων τεχνολογιών από εκπαιδευτικούς αλλά ότι θα πρέπει να υπάρχουν και άλλοι λόγοι. Σε αυτή τη λογική ερεύνησαν άλλους παράγοντες που πιθανόν να αποτελούν εμπόδια στη χρήση των νέων τεχνολογιών όπως οι γνώσεις των ίδιων των εκπαιδευτικών γύρω από τις νέες τεχνολογίες, η επαρκής εκπαίδευσή τους σχετικά με αυτές, οι στάσεις τους απέναντι σε αυτές κλπ.
Για να ερευνήσουν τους παράγοντες αυτούς αλλά και για να απαντήσουν στα ερευνητικά ερωτήματα που παραθέσαμε παραπάνω κατασκεύασαν ένα εκτεταμένο ερωτηματολόγιο το οποίο και μοίρασαν σε καθηγητές βιολογίας. Κάποιες από τις ερωτήσεις που περιελάμβανε το ερωτηματολόγιο ήταν οι παρακάτω:
- Έχουν οι καθηγητές πρόσβαση σε υπολογιστές όταν τους χρειάζονται στο σχολείο και σε ποιο χώρο του σχολείου βρίσκονται οι υπολογιστές;
- Πόσοι υπολογιστές είναι διαθέσιμοι στο σχολείο για το μάθημα της Βιολογίας;
- Πόσο συχνά χρησιμοποίησαν υπολογιστές για το μάθημα της Βιολογίας την περασμένη χρονιά;
- Πόσο σημαντική είναι για τους καθηγητές η απόκτηση παραπάνω γνώσεων στη χρήση των υπολογιστών;
- Πόσο συχνά χρησιμοποίησαν ποικιλία εφαρμογών των υπολογιστών στο σπίτι για την προετοιμασία του μαθήματος αλλά και μέσα στην τάξη μαζί με τους μαθητές;
- Πόσο σημαντική θεωρούν για το μάθημα της Βιολογίας τη χρήση νέων τεχνολογιών;
- Πόσο καταρτισμένους θεωρούν τους εαυτούς τους οι εκπαιδευτικοί σχετικά με τη χρήση νέων τεχνολογιών στην εκπαιδευτική διαδικασία;
Οι ερευνητές έλαβαν συμπληρωμένα ερωτηματολόγια από 70 καθηγητές βιολογίας δηλαδή από το 40% του συνόλου των καθηγητών βιολογίας στη Σλοβενία, άρα το δείγμα θεωρείται αντιπροσωπευτικό.
Συζήτηση/Συμπεράσματα πάνω στα αποτελέσματα:
Aρχικά, όλοι οι καθηγητές βιολογίας έχουν πρόσβαση σε υπολογιστή είτε στο σπίτι τους είτε στο σχολείο είτε και στα δύο αυτά μέρη όταν τον χρειάζονται για δουλειά.
Μετά από στατιστική ανάλυση των αποτελεσμάτων τους όμως, οι ερευνητές συμπεραίνουν ότι οι Σλοβένοι καθηγητές βιολογίας, συμβαδίζοντας με την κύρια τάση που υπάρχει στον υπόλοιπο κόσμο, δεν έχουν εντάξει ουσιαστικά τις νέες τεχνολογίες στη διδασκαλία τους και ότι ο εξοπλισμός των σχολείων σε υπολογιστές δεν εγγυάται τη μετέπειτα χρησιμοποίησή τους από τους εκπαιδευτικούς.
Συμπεραίνουν ότι οι εκπαιδευτικοί χρησιμοποιούν κυρίως τους υπολογιστές ως εργαλεία για να γράφουν (Word), να ψάχνουν πληροφορίες στο ίντερνετ, και για να επικοινωνούν μέσω e mail κυρίως για την προετοιμασία του μαθήματος και τη δημιουργία test και η χρησιμοποίηση αυτή γίνεται όχι στην τάξη αλλά στα σπίτια τους. Επιπλέον η χρησιμοποίηση υπολογιστών για παρουσίαση της διδασκαλίας γίνεται αρκετά σπάνια. Αυτό φαίνεται και από το γεγονός ότι μόνο ένας καθηγητής χρησιμοποιεί το πρόγραμμα παρουσίασης Powerpoint πάνω από μία φορά τη βδομάδα ενώ 20 καθηγητές (28,6%) το χρησιμοποιούν λίγες φορές μέσα στη χρονιά και 49 καθηγητές (70%) ποτέ.
Για τις υπόλοιπες εφαρμογές του υπολογιστή, όσον αφορά τη χρησιμοποίησή τους από τους καθηγητές, η απάντηση που κυριαρχεί είναι «περιστασιακά». Γενικότερα βγαίνει το συμπέρασμα ότι η χρησιμοποίηση ή μη των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση αφήνεται στη διακριτική ικανότητα του κάθε εκπαιδευτικού και ένας εκπαιδευτικός θα χρησιμοποιήσει μια εφαρμογή στην τάξη μόνο αν αναγνωρίζει τη σημασία της για τη διδασκαλία και αν ταυτόχρονα νιώθει αρκετά καταρτισμένος ο ίδιος πάνω σε αυτή την εφαρμογή. Με άλλα λόγια, εφαρμογές που θεωρούνται σημαντικές για τη διδασκαλία από καθηγητές, δεν χρησιμοποιούνται γιατί οι ίδιοι έχουν υιοθετήσει ένα διαφορετικό «παραδοσιακό» στυλ διδασκαλίας και δεν νιώθουν την απαραίτητη αυτοπεποίθηση προκειμένου να το αναδιαμορφώσουν με τη χρήση των νέων τεχνολογιών.
Ανακεφαλαιώνοντας:
- Η πλειοψηφία των Σλοβένων καθηγητών βιολογίας γνωρίζουν να χρησιμοποιούν υπολογιστές τουλάχιστον σε βασικό επίπεδο και τους χρησιμοποιούν «περιστασιακά».
- Η μεγάλη πλειοψηφία των καθηγητών έχει πρόσβαση σε υπολογιστές στο σπίτι και στο σχολείο αλλά τους χρησιμοποιεί ως «εξελιγμένες γραφομηχανές» (Word), για επικοινωνία μέσω e mail και για αποθήκευση αρχείων (ηλεκτρονικές βιβλιοθήκες).
- H κατάσταση είναι διαφορετική όσον αφορά τη χρήση υπολογιστών κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας. Οι καθηγητές δεν τους χρησιμοποιούν είτε γιατί οι αίθουσες βιολογίας δεν είναι εξοπλισμένες (οι υπολογιστές βρίσκονται σε άλλες αίθουσες) είτε γιατί δεν γνωρίζουν καλά πώς να τους χρησιμοποιήσουν.
- Οι ερευνητές προτείνουν από τη μία να εξοπλιστούν όλες οι αίθουσες βιολογίας με υπολογιστές και από την άλλη να ξεκινήσει ένα οργανωμένο πρόγραμμα κατάρτισης των βιολόγων πάνω στη χρήση τους, όπως πώς να κάνουν εικονικά εργαστήρια, εικονικές ανατομίες και παρουσιάσεις. Όταν οι ίδιοι οι καθηγητές εξοικειωθούν με τις νέες τεχνολογίες τότε η χρήση τους θα αυξηθεί και η διδασκαλία θα γίνει αποτελεσματικότερη.
Ανοίγοντας το παρακάτω αρχείο μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρο το επιστημονικό άρθρο:
