Δημιουργώντας εννοιολογικούς χάρτες…

O εννοιολογικός χάρτης είναι ένα διάγραμμα που απεικονίζει γραφικά τη συσχέτιση μεταξύ διαφόρων εννοιών. Οι εννοιολογικοί χάρτες αποτελούν έναν τρόπο αναπαράστασης της ανθρώπινης σκέψης ή πιο συγκεκριμένα την αναπαράσταση ενός κάποιου πεδίου γνώσεων. Υπάγονται στα συστήματα εννοιολογικής χαρτογράφησης, στα οποία εκτός από τους εννοιολογικούς χάρτες ανήκουν και οι νοητικοί χάρτες. Οι δύο αυτές κατηγορίες συχνά αλληλοεπικαλύπτονται και οι όροι χρησιμοποιούνται πολλές φορές για το ίδιο πράγμα. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι μοιάζουν με διαγράμματα που έχουν στόχο την απεικόνιση της σκέψης μας .

Οι εννοιολογικοί χάρτες αναπτύχθηκαν για πρώτη φορά από τον Joseph D. Novak το 1972 κατά τη διάρκεια ενός ερευνητικού προγράμματος στο Cornell University. Το πρόγραμμα έγινε σε μαθητές και είχε στόχο τη μελέτη-παρακολούθηση των γνωστικών αλλαγών που αφορούσαν στις φυσικές επιστήμες. Η έρευνα της ομάδας του Novak ήταν βασισμένη στις θέσεις του Ντέιβιντ Όσουμπελ (David Ausubel – “The psychology of meaningful learning” – 1963) ότι, δηλαδή η γνώση μαθαίνεται και είναι πλήρως κατανοητή από το μαθητή, όταν αυτός γνωρίζει πώς αυτό που έμαθε σχετίζεται με άλλες πρότερες γνώσεις. Κατά τη διάρκεια της συγκεκριμένης έρευνας στο πανεπιστήμιο Cornell προέκυψε η ιδέα της παρουσίασης της σκέψης των παιδιών με τη βοήθεια ενός χάρτη της σκέψης τους.

Οι εννοιολογικοί χάρτες µπορούν να αξιοποιήθούν ως διαγνωστικό εργαλείο από τους εκπαιδευτικούς για την ανίχνευση των αρχικών ή προϋπαρχόντων αντιλήψεων των µαθητών, ως εργαλείο δημιουργικής σκέψης και μεταγνώσης, καθώς και για την οργάνωση του διδακτικού περιεχομένου έτσι ώστε να έχει νόημα για τους διδασκόμενους.

Ο πρώτος εννοιολογικός χάρτης που κατασκεύασα μέσω της εφαρμογής Cmap Tools είχε θέμα την κατάταξη των μικροοργανισμών και τα χαρακτηριστικά των πρωτοζώων.

Το αποτέλεσμα της προσπάθειάς μου μπορείτε να το δείτε παρακάτω.