Σε mood για moodle

Φίλοι μου εκπαιδευτικοί της δευτεροβάθμιας, εάν δεν είστε γνώστες της πλατφόρμας moodle, θα χαρώ πολύ να διαβάσετε το συγκεκριμένο άρθρο.

Αρχικά, πάμε να δούμε τι σημαίνουν τ’ αρχικά:

• M όπου modular (αρθρωτό)
• O όπου object oriented (αντικειμενοστραφές)
• D όπου dynamic (δυναμικό)
• L  όπου learning (εκπαιδευτικό)
• E όπου environment (περιβάλλον)

Από τις παραπάνω έννοιες μπορούμε να σχηματίσουμε μια εικόνα τόσο για τη δομή όσο και για τη χρήση του moodle. Συγκεκριμένα αποτελεί ένα σύστημα διαχείρισης της μάθησης (LMS) όπου επιτρέπει τη δημιουργία ηλεκτρονικού μαθήματος καθώς και ποικίλων μορφών αξιολόγησης των εκπαιδευόμενων. Είναι κατά βάση μια ασύγχρονη πλατφόρμα, δηλαδή από τη στιγμή που εμείς οι εκπαιδευτικοί έχουμε ανεβάσει το υλικό, οι μαθητές μας μπορούν να το μελετήσουν σε μεταγενέστερο χρόνο και όχι απαραίτητα παράλληλα με τη στιγμή της δημιουργίας του. Οι χρήσεις του moodle είναι πάρα πολλές, οι πιο σημαντικές από τις οποίες είναι οι εξής:

• Εκτός από την προσθήκη του θεωρητικού σκέλους στο οποίο παραθέτουμε στους μαθητές τη νέα πληροφορία, μας δίνεται η δυνατότητα να τους αξιολογούμε κιόλας. Συγκεκριμένα, σχετικά με το πρώτο αρκεί να εισάγουμε τις νέες έννοιες μέσα από τους πόρους (οι οποίοι είναι ποικίλοι) ενώ για το δεύτερο μέσα από τις δραστηριότητες (οι οποίες είναι ουκ ολίγες), όπως φαίνεται στις ακόλουθες εικόνες.

• Άπαξ και το εκπαιδευτικό μας υλικό ανέβει μια φορά, μπορούμε να το χρησιμοποιούμε για όσο διάστημα θέλουμε, αλλάζοντας κάθε φορά το μαθητικό κοινό στο οποίο απευθύνεται.
• Έχουμε τη δυνατότητα επεξεργασίας τόσο των πόρων όσο και των δραστηριοτήτων που προσθέτουμε.
• Μας δίνει τη δυνατότητα να επικοινωνούμε με τους μαθητές μας μέσα από φόρουμ αλλά και από προσωπικά μηνύματα.
• Μπορούμε να δίνουμε ανατροφοδότηση στους εκπαιδευόμενους.
• Έχουμε την επιλογή να χωρίζουμε τους εκπαιδευόμενους σε ομάδες.
• Παρέχει διάφορα μπλοκς (μινι-εφαρμογές) όπου οπτικοποιούν διάφορα σημαντικά γεγονότα (π.χ. ημερολόγια με καταληκτικές ημερομηνίες αξιολογήσεων, επικείμενα γεγονότα), όπως φαίνεται ακολούθως.

Κάποιες από τις εφαρμογές που μπορεί να έχει το moodle όσον αφορά την Ελλάδα και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, είναι στην προετοιμασία των μαθητών της Γ’ Λυκείου για τις πανελλαδικές εξετάσεις, στην παροχή επιπλέον υποστηρικτικού υλικού και εξάσκησης στους μαθητές μας (από ιδιαίτερα, φροντιστήρια, σχολεία), στα διαδικτυακά ιδιαίτερα μαθήματα, στα διαδικτυακά φροντιστήρια, στην οργάνωση μιας εργασίας στα πλαίσια της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης. Επίσης μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε και στην περίπτωση που οι μαθητές μας είναι κάτοικοι εξωτερικού.

Βέβαια δεν είμαστε μόνο εμείς που ωφελούμαστε από τη συγκεκριμένη πλατφόρμα αλλά και οι εκπαιδευόμενοι. Πιο αναλυτικά:

• Τους δίνεται η δυνατότητα να συγχρονίσουν τη μάθηση που τους παρέχεται στην πλατφόρμα με τους δικούς τους μαθησιακούς ρυθμούς και ανάγκες.
• Μπορούν να επικοινωνούν τόσο με τους εκπαιδευτές όσο και με τους συμμαθητές τους. Συγκεκριμένα, στην περίπτωση που τους έχει ανατεθεί μια ομαδική εργασία, μπορούν να ανταλλάσσουν απόψεις και να συζητούν γι’ αυτή μέσα από φόρουμ και μηνύματα. Με αυτόν τον τρόπο, κανένας μαθητής δε μένει αμέτοχος.
• Μπορούν να αυτοαξιολογηθούν.
• Με τον αρθρωτό τρόπο όπου δομείται το μάθημα δίνεται η ευκαιρία στους εκπαιδευόμενους να μυηθούν στον επιστημονικό τρόπο σκέψης.

Ύστερα από τη θεωρητική αναφορά μου για το moodle στο σημείο αυτό θα σας παρουσιάσω βήμα προς βήμα πως έστησα ένα μάθημα. Η ενότητα που επέλεξα είναι ο κύκλος του αζώτου από το βιβλίο της Βιολογίας Γ’ Λυκείου (Κεφ. 2, Υποενότητα 2.3.2)

Αρχικά για να εισάγετε το οτιδήποτε θα πρέπει να επιλέξετε την «ενεργοποίηση επεξεργασίας» όπως φαίνεται παρακάτω.

Προσωπικά, θέλοντας να βάλω τους μαθητές μου στο κλίμα του μαθήματος δημιούργησα ένα εισαγωγικό κομμάτι που το ονόμασα «Εισαγωγή». Για να το επιτύχω επέλεξα τον πόρο «Σελίδα», όπως φαίνεται παρακάτω.

Μέσα στην εισαγωγή μεταξύ των άλλων αναφέρω και τους τρεις διδακτικούς στόχους που έθεσα. Παρακάτω θα σας εξηγήσω τι μέσα χρησιμοποίησα για να τους επιτύχω.

1^ος στόχος: Κατανόηση της έννοιας της αζωτοδέσμευσης και επεξήγηση της ατμοσφαιρικής αζωτοδέσμευσης

Όπως θα παρατηρήσετε και από τις εικόνες που θα παραθέσω στη συνέχεια, πριν ξεκινήσω να προσθέτω πόρους ή δραστηριότητες φροντίζω να ενημερώνω τους μαθητές μου από πριν για το τι πρόκειται ν’ ακολουθήσει. Αυτό το κάνω επιλέγοντας τον πόρο «Ταμπέλα» και στο κείμενο γράφω το τι έπεται (π.χ. Θεωρία).

Σχετικά με την επίτευξη του παραπάνω στόχου, στο κομμάτι της θεωρίας επέλεξα τον πόρο «Αρχείο» όπου σ’ ένα αρχείο word εξηγώ με κείμενο και εικόνες τη σημαντικότητα της κυκλοφορίας του αζώτου μέσα στο οικοσύστημα. Έπειτα  χρησιμοποίησα τον πόρο «Σελίδα» για να παραθέσω πληροφορίες σχετικά με την ατμοσφαιρική αζωτοδέσμευση (ο πόρος αυτός παρέχει μεταξύ των άλλων και τη δυνατότητα εισαγωγής εικόνων όπου και χρησιμοποίησα). Τα παραπάνω παρουσιάζονται στις εικόνες που ακολουθούν.

Αναφορικά με το κομμάτι των δραστηριοτήτων επέλεξα το «Ερωτηματολόγιο» όπου έχει τη μορφή που φαίνεται στη συνέχεια. Εδώ με βάση τα όσα αναφέρθηκαν παραπάνω οι εκπαιδευόμενοι καλούνται να επιλέξουν τη σωστή απάντηση σε συγκεκριμένες ερωτήσεις.

Η δεύτερη δραστηριότητα που προσέθεσα είναι το «γλωσσάριο» (την οποία μάλιστα επέλεξα να αναθέσω σε έναν μαθητή) όπου από τους ορισμούς που θα δώσει για έννοιες που έχω επιλέξει (οι οποίες αντιστοιχούν σε κάποια από τα αρχικά του αλφαβήτου) μπορώ να ελέγξω αν έχει κατανοήσει όσα διάβασε παραπάνω. Να αναφέρω πως αναφορικά με κάθε δραστηριότητα ενημερώνω τους μαθητές για την προβλεπόμενη διάρκεια της αλλά και για την καταληκτική ημερομηνία υποβολής της.

2^ος στόχος: Κατανόηση της βιολογικής αζωτοδέσμευσης

Στο κομμάτι αυτό ο πόρος που χρησιμοποίησα είναι η «διεύθυνση URL» όπου κι έχω επιλέξει ένα σύνδεσμο που οδηγεί σε ένα βίντεο στο youtube προτρέποντας τους μαθητές μου να παρακολουθήσουν συγκεκριμένα λεπτά του για να κατανοήσουν την έννοια που θέλω να τους μεταδώσω.

Στο κομμάτι των δραστηριοτήτων επέλεξα αρχικά τη δραστηριότητα «Εργασία 1». Εκεί παραθέτω ένα αρχείο word που περιέχει ερωτήσεις ανάπτυξης όπου καλούνται οι μαθητές να απαντήσουν και να υποβάλουν εκ νέου στην πλατφόρμα.

Η δεύτερη δραστηριότητα που τους ανέθεσα είναι μια «Βάση δεδομένων» στην οποία τους καλώ να συγκεντρώσουν υλικό φωτογραφιών, αρχείων, διευθύνσεων URL σχετικά με τη βιολογική αζωτοδέσμευση αλλά και να συντάξουν ένα απλοποιημένο κείμενο για τη διαδικασία αυτή. 

3^ος στόχος: Επεξήγηση των υπόλοιπων σταδίων του κύκλου του αζώτου

Για να παραθέσω τη θεωρία του συγκεκριμένου θέματος χρησιμοποίησα και εδώ τον πόρο «διεύθυνση URL» (αυτή τη φορά ανοίγει σε νέο παράθυρο) όπου προτρέπω τους μαθητές μου να εστιάσουν σε συγκεκριμένη χρονική διάρκεια για να το κατανοήσουν.

Στη συνέχεια, τις δύο δραστηριότητες που δημιούργησα τις ανέθεσα σε δύο διαφορετικές ομάδες μαθητών. Συγκεκριμένα προσθέτοντας τη δραστηριότητα «wiki» ζητάω από τη μια ομάδα των μαθητών μου να επεκτείνει στη Wikipedia το αντίστοιχο λήμμα με βάση τη θεωρία που αναφέρθηκε προηγουμένως. Η δραστηριότητα που επέλεξα για τη δεύτερη ομάδα ήταν η «Εργασία 2» όπου σε ένα αρχείο pdf τους παραθέτω την άσκηση που επιθυμώ να κάνουν ενώ έχω μορφοποιήσει ένα αρχείο word ούτως ώστε να παραθέσουν τις απαντήσεις και να το υποβάλουν στην πλατφόρμα.

Τέλος για τη συνολική αξιολόγηση των εκπαιδευομένων επιλέχθηκε ένα συγκεντρωτικό quiz το οποίο περιλαμβάνει ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής σχετικά και με τους τρεις στόχους που αναφέρθηκαν παραπάνω.

Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί πως η συγκεκριμένη δραστηριότητα μας δίνει την επιλογή να παρέχουμε ανατροφοδότηση στους μαθητές αλλά προσφέρει και στους ίδιους τη δυνατότητα ν’ αυτοξιολογηθούν.

Η δημιουργία του quiz έγινε αφού πρώτα πραγματοποιήθηκε η σύνταξη των ερωτήσεων στην «Τράπεζα ερωτήσεων» και στη συνέχεια ακολούθησε η προσθήκη τους στη συγκεκριμένη δραστηριότητα.

Χρησιμοποιώντας το moodle έχω συμπεράνει κάποια πράγματα τα οποία θα ήθελα να τα μεταφέρω και σε εσάς σε περίπτωση που επιθυμείτε να το αξιοποιήσετε:

1. Απαιτεί πολύ καλή και λεπτομερή οργάνωση. Σας συμβουλεύω να σχεδιάσετε πρώτα γραπτώς τη δομή που θα θέλατε να έχει και να χτίζετε πάνω σε αυτή κρατώντας συνοπτικές σημειώσεις για το τι επιθυμείτε να συμπεριλάβετε σε κάθε βήμα.
2. Πρέπει να είναι λιτό, να δίνει ξεκάθαρες οδηγίες ούτως ώστε να μη δυσκολευτούν οι μαθητές.
3. Πριν από κάθε πόρο και δραστηριότητα καλό είναι να εισάγετε μέσω της «ταμπέλας» το τι ακολουθεί. Έτσι ο εκπαιδευόμενος θα διευκολυνθεί αρκετά κατά τη διάρκεια της μελέτης του.
4. Δώστε μεγάλη σημασία στο να παρέχετε ανατροφοδότηση στους μαθητές σας σχετικά με τις αξιολογήσεις τους.
5. Σας προτρέπω να δημιουργήσετε διάφορα φόρουμ τα οποία θα εξυπηρετούν σκοπούς όπως επίλυση και συζήτηση αποριών και επικοινωνία ομάδων.
6. Φροντίστε να κρατάτε μια διαρκή επαφή με τους μαθητές σας και να μην αφήνετε αναπάντητα ερωτήματα.
7. Μη διστάσετε να χωρίσετε τους εκπαιδευόμενους όχι σε δύο αλλά και σε περισσότερες ομάδες. Αναθέστε τους ένα project και πέραν του αποτελέσματος αξιολογείστε και τη μεταξύ τους συνεργασία.

Το άρθρο μου ήταν προσανατολισμένο στην αξιοποίηση του moodle ως εκπαιδευτικό εργαλείο για μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, χωρίς αυτό να αποκλείει τη χρήση του και από τους συναδέλφους της πρωτοβάθμιας.

Σε περίπτωση που επιθυμείτε να έχετε μια πλήρη εικόνα του μαθήματος που σας ανέφερα, μη διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μου στο mariannapapp@biol.uoa.gr.

Κλείνοντας, πιστεύω πως η συγκεκριμένη πλατφόρμα είναι εύκολη στη χρήση της και δίνει τη δυνατότητα στον εκπαιδευτικό που θα την αξιοποιήσει να αναδείξει τη δημιουργικότητα τόσο του ίδιου όσο και των μαθητών του, χαρακτηριστικό πολύτιμο για την εκπαιδευτική διαδικασία αλλά δυσεύρετο δυστυχώς στο ισχύον εκπαιδευτικό σύστημα.