Λίγες ημέρες πρίν, χρησιμοποιώντας τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, έτυχε να γίνω θεατής ενός video που με προβλημάτισε ιδιαίτερα. Το video μπορείτε να το δείτε εδώ. Αφορά λοιπόν την ανατομία ενος βατράχου για “εκπαιδευτικούς σκοπούς”. Αυτό που με θορύβησε ωστόσο δεν ήταν τόσο το άψυχο κορμί του βατράχου που ξέσκιζαν οι λεπίδες του πρωταγωνιστή, κάπως έτσι γίνεται η ανατομία ενός σπονδυλωτού. Αλλά οτι το ζώο του εν λόγω video θανατώθηκε για να χρησιμοποιηθεί σε σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Η ανατομία ζώων χρησιμοποιείται ως εκπαιδευτικό εργαλείο, σε παγκόσμιο επίπεδο, απο το 1920. Αν και έχει καταργηθεί σε πολλές χώρες ( Ελβετία, Σουηδία, Ολλανδία, Ινδία, αρκετές πολιτείες της Αμερικής κ.λ.π) πολλοί είναι εκείνοι που συνεχίζουν μέχρι και σήμερα, στον 21ο αιώνα, να υπερασπίζονται την αναγκαιότητα της, προφασιζόμενοι οτι προσελκύει το ενδιαφέρον των μαθητών και κάνει ένα πολύπλοκο μάθημα πιο “ευχάριστο”.
Αναρωτιέμαι όμως, αν ενημέρωσε κάποιος τους μαθητές του οτι πολλά απο αυτά τα ζώα γεννιούνται και μεγαλώνουν έγκλειστα μέχρις ότου καρατομηθούν πάνω σε κάποιο θρανίο ή ότι κάποια άλλα συλλέγονται απο τη φύση, με ότι συνέπειες θα μπορούσε να έχει αυτό για την τοπική βιοποικιλότητα; ή μήπως ότι οι αριθμοί των ζώων που χρησιμοποιούνται αγγίζουν τα πολλά εκατομμύρια κάθε χρόνο; Και ποιό ακριβώς είναι το μύνημα που περνάμε στις νέες γενιές; Το μύνημα της ανθρώπινης ανωτερότητας έναντι οποιουδήποτε άλλου οργανισμού; Δεν είναι αυτός ο δρόμος που θα μας οδηγήσει σε μια κοινωνία φιλικά προσκείμενη προς το περιβάλλον, γιατί και τα βατραχάκια, ποντικάκια, γατάκια και ότι άλλο ζώο χρησιμοποιείται στα μαθήματα ανατομίας αποτελούν και αυτά κομμάτι του περιβάλλοντος. Δε θεωρώ οτι η άποψη μου παραπέμπει στον σκοταδισμό, απεναντίας, είμαι υπέρ της προαγωγής της επιστήμης, αλλά παρωχημένες εκπαιδευτικές διαδικασίες με αντιφατικά μυνήματα, δεν έχουν καμία θέση πια στο πρόγραμμα σπουδών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Σχετικές πληροφορίες παρουσιάζονται και στο ακόλουθο video του φιλοζωικού οργανισμού PETA.
Αν στην εποχή που διανύουμε, που χαρακτηρίζεται και ως η εποχή της ψηφιακής επανάστασης, δε μπορούμε να βρούμε εναλλακτικά παιδαγωγικά εργαλεία (εικαστικές τέχνες, 3D animations κ.λ.π.) για να προσελκύσουμε το ενδιαφέρον των παιδιών μας, αλλά και να προάγουμε την ανάπτυξη της δημιουργικής και σχεδιαστικής σκέψης, της καινοτομίας, της πρωτοτυπίας, του ψηφιακού γραμματισμού και της επίλυσης προβλημάτων χωρίς να θυσιάζουμε άλλους οργανισμούς, τότε μάλλον το έχουμε χάσει το παιχνίδι. Η θλιβερή αλήθεια είναι οτι τα παιδιά σε αυτή την ηλικία δεν είναι αρκετά ώριμα για να διαχειριστούν τη θυσία ενός αλλου ζωντανού οργανισμού και ένα άρθρο που περιγράφει σχετικό περιστατικό μπορείτε να διαβάσετε εδώ.
Πολύ σωστός προβληματισμός, πολύ καλή ανάρτηση. Έχω δει κι εγώ το εν λόγω βίντεο και τη συζήτηση που έγινε. Έχω μόνο μία μικρή ένσταση (και θέλω την άποψή σου): δεν είναι δόκιμο να χρησιμοποιηθεί η ανατομία αν αυτό επιβάλει η στοχοθεσία της εν λόγω ενότητας; δλδ, δεν πρέπει από τη γενική αντίθεσή μας, να βλέπουμε τουλάχιστον στην εκπαίδευση, αν η στοχοθεσία μίας διδασκαλίας επιτρέπει την ανατομία ενός ζώου; Μήπως έτσι, θα ήταν αποδεκτή μία τέτοια πρακτική, όχι μέσο διδασκαλίας;
Σε ένα κόσμο που μαθαίνουμε στα παιδιά οτι ο πόλεμος είναι πρακτική διατήρηση της ειρήνης, υποθέτω οτι μας επιτρέπεται να τους διδάξουμε το θαύμα της ζωής μέσα απο το θάνατο.
Σήμερα υπάρχουν ιστοσελίδες(συνδρομητικές και ελεύθερες) με λεπτομερέστατα video ανατομίας (όλης της διαδικασίας) που ένας καθηγητης κάλλιστα θα μπορούσε να αξιοποιήσει.
Για μένα ενα ιδανικο σχεδιάγραμμα μαθήματος π.χ ανατομίας της καρδιάς θα ήταν ως εξής: 1. Παραδίδω 5 με 10 λεπτά βασικές πληροφορίες τι είναι η καρδιά και τι εξυπηρετεί, λύνουμε τυχόν απορίες.
2. χωρίζω τα παιδιά σε ομάδες και τους δίνω 3,4 υλικά και οδηγίες σε μια φωτοτυπία πώς να φτιάξουν ενα πρόπλασμα καρδιάς που να λειτουργεί.
Αφού έχουν γίνει όλα αυτά και εχουν αρχίσει να κατανοούν την πληροφορία που τους εχω παραδόσει, τότε θεωρώ οτι θα είναι έτοιμοι (σχετικά είναι όλα) να δουν και τη πραγματικότητα μέσα απο ένα αληθινό παραστατικότατο video ανατομίας που γυρίστηκε ΜΙΑ μόνο φορά, αλλα μπορούν να το παρακολουθήσουν χιλιάδες παιδιά σε ολόκληρο τον κόσμο, ΟΣΕΣ φορές θελήσουν. Αυτό σε αριθμούς σημαίνει πολύ λιγότερα νεκρά ζώα στο βωμό της γνώσης και της προαγωγής της επιστήμης.
Καμία στοχοθεσία δε μπορεί να επιβάλει, σε επίπεδο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, να εκθέσουμε τα παιδιά σε ανατομία ζώου. Ακόμη και στην Αμερική, που υπάρχει στο πρόγραμμα σπουδών, ο νόμος προστατεύει τα παιδιά και τους καθηγητές που Δε θέλουν να τη χρησιμοποιήσουν. Αν μιλάμε για στοχοθεσία που επιβάλλεται απο διευθυντή ιδιωτικού εκπαιδευτηρίου, τότε είναι στη συνείδηση του εκάστοτε καθηγητή τί επιχειρήματα θα χρησιμοποιήσει σε επίπεδο μαθητών, γονέων και διεύθυνσης του εκπαιδευτηρίου.
Θα κλείσω επιμένωντας να υποστηρίζω οτι είναι μια ΤΕΛΕΙΩΣ περιττή πληροφορία, που μπορεί να έχει και τελείως διαφορετικά αποτελέσματα απο αυτα που περιμένουμε. Ένα παιδί με κλίση και ενδιαφέρον προς τις θετικές επιστήμες ΔΕ χρειάζεται την ανατομία ως πρακτική για του κεντρίσουμε το ενδιαφέρον. Το ίδιο ισχύει και για ένα παιδί χωρίς κλίση προς τις θετικές επιστήμες, οπότε και η ζωή του ζώου εχει πάει στράφι 2 φορές!
Την ανατομία ως πρακτική, συμφωνώ, δεν τη θέλει το παιδί που δεν έχει κλίση. Επίσης συμφωνώ πως ίσως καταλήξουμε να πάει στράφι διπλά η ζωή ενός ζώου. Όμως, γενικά τα παιδιά από τις μικρές ηλικίες δεν έχουν κλίση σε αυτά τα δύσκολα και περίεργα με τα οποία ασχολείται η επιστήμη. Την καλλιεργούμε, κυρίως μέσω της περιέργειας και της ανάγκης που έχουν τα μικρά παιδιά για να μάθουν τα καινούρια πράγματα. Στις ΗΠΑ, όντως υπάρχει ξεκάθαρο πλαίσιο, όμως δεν απαγορεύεται η χρήση. Επίσης είναι λάθος να συσχετίζουμε τη χρήση με την ιδιωτική εκπαίδευση, παραδέχομαι πως ίσως σε ένα ιδιωτικό σχολείο θα ήταν ένας παραπάνω τρόπος για να προσελκύσουν μαθητές, αλλά αν το δούμε μονόπλευρα απορρίπτουμε τις πολλές άλλες πρακτικές που γίνονται στα δημόσια. Νομίζω η αφετηρία του προβληματισμού θα πρέπει να είναι τι θες να διδάξεις. Τέλος, συμφωνώ με τα 1, 2 και αναμένω να μου δείξεις πώς μπορούμε να κατασκευάσουμε “ενα πρόπλασμα καρδιάς που να λειτουργεί.”
Προφανώς κάθε πρακτική διδασκαλίας είναι άμεσα συνυφασμένη με το σύστημα αξιών του εκάστοτε εκπαιδευτικού. Αυτό όμως δε σημαίνει οτι αν κάτι παραβιάζει την αισθητική μας, θα πρέπει να το αποδεχόμαστε βουβά λες και συμμετέχουμε σε πείραμα κάποιου σύγχρονου Stanley Milgram.
Πολύ ευχαρίστως και να φτιάξω ένα πρόπλασμα και να το ανεβάσω στη σελίδα. Οπότε θα κριθώ και εγώ εκ του αποτελέσματος! Ευχαριστώ για την ιδέα!!