“Ακούω και ξεχνώ, βλέπω και θυμάμαι, φτιάχνω και καταλαβαίνω”. Αυτή η κινέζικη παροιμία αναδεικνύει το σημαντικό  ρόλο της βιωματικής εμπειρίας στην κατανόηση εννοιών και κατ΄ επέκταση στη μάθηση. Ο πιο εύκολος τρόπος πραγματοποίησης τέτοιων διεργασιών είναι η επίσκεψη σε Μουσεία, μέσω συμμετοχής σε εκπαιδευτικά προγράμματα. Οι επισκέψεις αυτές μπορούν να αποτελέσουν προέκταση του μαθήματος. Συγκεκριμένα, στα πλαίσια της τάξης γίνεται μία εισαγωγή στο εκάστοτε θέμα, όπου αποσαφηνίζονται βασικές έννοιες, και στη συνέχεια η αποκτηθείσα γνώση εμπεδώνεται μέσω βιωματικών παιχνιδιών, εκθεμάτων, ξεναγήσεων και εργαστηρίων. Στην περίπτωση του μαθήματος της Βιολογίας, αναφερόμαστε σε Μουσεία Φυσικής Ιστορίας και Επιστήμης. Ένα από αυτά είναι το Μουσείο Γουλανδρή στην Αθήνα, με πλούσια συλλογή και πληθώρα διαδραστικών εκθέσεων. Εμείς όμως θα αναφερθούμε σε ένα από τα εκπαιδευτικά προγράμματα του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κρήτης, και συγκεκριμένα σε αυτό του Εργαστηρίου στο Μ.Φ.Ι.Κ- Τα ζώα στο φακό του στερεοσκοπίου.

Το πρόγραμμα απευθύνεται σε μαθητές των τελευταίων τάξεων του Δημοτικού, του Γυμνασίου και του Λυκείου. Στόχος του είναι είναι η αναγνώριση χαρακτηριστικών γνωρισμάτων των ζωικών οργανισμών, η αντίληψη της ποικιλομορφίας, η διερεύνηση της σχέσης δομής-λειτουργίας και η εξοικείωση με την ταξινόμηση.  Οι δραστηριότητες αυτές μπορούν να δράσουν συμπληρωματικά με το μάθημα “Φυσικά” της Στ’ Δημοτικού και το μάθημα Βιολογίας της Α’ Γυμνασίου (Ενότητα Οργάνωση της ζωής).

Ας επικεντρωθούμε στην περίπτωση του Γυμνασίου . Ο εκπαιδευτικός καλείται να αποσαφηνίσει  τι εννοούμε με τον όρο ζωή. Φυσικά όχι από φιλοσοφική σκοπιά, αλλά αναλύοντας τις βασικές πτυχές της (τροφή, αναπνοή, απέκκριση, αναπαραγωγή, ανάπτυξη και ερεθιστικότητα), ώστε οι μαθητές να μπορούν να αντιστοιχίσουν μορφολογικά χαρακτηριστικά με βιολογικές λειτουργίες. Αναγκαία είναι και εισαγωγή της έννοιας του κυττάρου ως της βασικής μονάδας της ζωής. Το ταξίδι της γνώσης συνεχίζεται βαθμιαία από τους μονοκύτταρους οργανισμούς στους πολυκύτταρους, υπογραμμίζοντας την πολυπλοκότητα της οργάνωσης των πολυκύτταρων οργανισμών και την ποικιλομορφία τους. Εφόσον οι μαθητές πάρουν μία γεύση από την οργάνωση της ζωής, μπορούν να περάσουν στην πράξη μέσω του εκπαιδευτικού προγράμματος. Το βιωματικό στάδιο περιλαμβάνει την παρατήρηση στο στερεοσκόπιο και την ταξινόμηση των οργανισμών χρησιμοποιώντας κλείδες. Η δραστηριότητα μπορεί να ενισχυθεί με οπτικοακουστικά μέσα, όπως το βίντεο που ακολουθεί.

Στόχος της συγκεκριμένης διδασκαλίας είναι η εξοικείωση του μαθητή με βασικές έννοιες της κυτταρικής βιολογίας και της ζωολογίας, η αλληλεπίδραση με το φυσικό περιβάλλον και η ευαισθητοποίηση του για οικολογικά θέματα. Δευτερεύων στόχος είναι   η ανάπτυξη δεξιοτήτων που θα τον παρακινήσουν να επιστρέψει στο Μουσείο ως ανεξάρτητος επισκέπτης.

Εικόνες 1. 2. 3.