Όλα σε ένα γλωσσάρι νοικοκυρεμένα!

Όπως σε όλες τις Επιστήμες, έτσι και στη Βιολογία συναντάμε μπόλικη ορολογία, κάτι που σε πολλές περιπτώσεις ίσως να λειτουργήσει αποθαρρυντικά ως προς την εξοικείωση των μαθητών με αυτή. Ωστόσο, για να μην αποθαρρυνόμαστε οι εκπαιδευτικοί, σύμφωνα με τον Bruner (1977) οι μαθητές είναι σε θέση να κατανοήσουν οποιαδήποτε έννοια, αρκεί να τη διδαχθούν με τον κατάλληλο, “έντιμο”, τρόπο· μένει να τον βρούμε. Μια ιδέα, για να δούμε αν οι μαθητές μας έχουν αντιληφθεί τους διδασκόμενους όρους, είναι να τους ζητήσουμε να δώσουν τον ορισμό τους. Στην περίπτωση αυτή όμως, ενδέχεται να έχουν αποστηθίσει κάτι που έχουν ακούσει ή διαβάσει, οπότε μια φαινομενικά σωστή απάντηση, μπορεί να μην επιβεβαιώνει και την ουσιαστική κατανόηση της έννοιας από τους μαθητές. Μια άλλη ιδέα, θα μπορούσε να είναι η δημιουργία προτάσεων από τους μαθητές με τις λέξεις – κλειδιά που εμφανίζονται στην ενότητα.

Στη Βιολογία της Γ΄ Γυμνασίου, τα υποκεφάλαια 5.4 και 5.5, ασχολούνται με την κυτταρική διαίρεση και την κληρονομικότητα αντίστοιχα. Ένας βασικός γνωστικός στόχος που θέλουμε να έχει επιτευχθεί με το πέρας της διδασκαλίας είναι οι μαθητές να είναι σε θέση να ερμηνεύουν και να σχολιάζουν τους βασικούς όρους των ενοτήτων. Προκειμένου να προσελκύσουμε το ενδιαφέρον τους και να γίνει πιο ευχάριστη η διαδικασία, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ένα από τα πρόσθετα που προσφέρει το WordPress, το CM Glossary Tooltip, το οποίο επιτρέπει τον ορισμό λέξεων – όρων και την ερμηνεία τους μέσα σε ένα άρθρο ή σελίδα. Αφού οριστούν μια φορά οι όροι, τοποθετούνται σε ένα γλωσσάρι και κάθε επόμενη φορά που εμφανίζεται ο όρος επιτρέπεται να ανοίγει η καρτέλα που τον επεξηγεί, καθώς μπορεί να εντοπίζεται και στο γλωσσάρι.

Αφού έχει προηγηθεί η διδασκαλία των εν λόγω ενοτήτων, χωρίζουμε τους μαθητές μας σε ζευγάρια και παρέχουμε μια λέξη – όρο σε κάθε ομάδα. Οι λέξεις που προκύπτουν από τις συγκεκριμένες ενότητες (κάποιες έχουν αναφερθεί σε αμέσως προηγούμενη ενότητα, ωστόσο μπορούμε να τις χρησιμοποιήσουμε, για να αντιληφθούμε αν έχουν γίνει κατανοητές) θα μπορούσαν να είναι: κυτταρική διαίρεση, μίτωση, μείωση, χρωμόσωμα, αδελφές χρωματίδες, κεντρομερίδιο, απλοειδής γαμέτης, κληρονομικότητα, γονότυπος, φαινότυπος, Μέντελ, επικρατές/υπολειπόμενο αλληλόμορφο, ομόζυγο/ ετερόζυγο άτομο. Η κάθε ομάδα, λοιπόν, θα πρέπει να δώσει τον ορισμό της λέξης – έννοιας που της δόθηκε, όπως τον αντιλαμβάνεται, και να φτιάξει μια επιστημονικά έγκυρη πρόταση με τη συγκεκριμένη λέξη. Σε πολλά λεξικά, άλλωστε, δίπλα από την ερμηνεία μιας λέξης υπάρχει και μια εφαρμογή αυτής σε πρόταση, ώστε να γίνεται αντιληπτή η χρήση της στον καθημερινό λόγο. Όταν συγκεντρώσουμε και ελέγξουμε την ορθότητα των ορισμών και των προτάσεων των μαθητών, προσθέτουμε τις “εργασίες” τους στο γλωσσάρι του ιστολογίου μας. Οι μαθητές αισθάνονται μεγάλη ικανοποίηση που κατανόησαν τις έννοιες, αλλά και που η δουλειά τους “δημοσιεύτηκε” και αποκτούν ένα κίνητρο για περαιτέρω ενασχόληση σε επόμενη φάση.

Εναλλακτικά, θα μπορούσαμε να διαχειριζόμασταν από κοινού με τους μαθητές μας το ιστολόγιο, ώστε να δημιουργούσαν οι ίδιοι το γλωσσάρι τους ή διαφορετικά να τους προσθέταμε ως χρήστες του ιστολογίου μας και με τη βοήθεια του πρόσθετου bbPress  να συνδιαλέγονταν, σε περίπτωση που χρειάζονταν κάποια βοήθεια. Σε κάθε περίπτωση, η μάθηση αποκτά άλλη διάσταση επικοινωνίας και οι μαθητές νιώθουν άμεσα χρήσιμοι, έχοντας το κίνητρο να αναζητήσουν τον καλύτερο τρόπο για να δομήσουν και να εκφράσουν τη γνώση τους. Δίνοντας μια ευκαιρία στην τεχνολογία, μπορούμε εύκολα να διαπιστώσουμε την αξιοποιήσιμη εκπαιδευτική της διάσταση.